Bu delik, Dünya’dan 30 kat büyük taçküre deliğinin akabinde keşfedildi. Birinci delik bizden uzağa hakikat dönerken, ikinci devasa delik (Dünya’nın 18 ile 20 katı ortası büyüklükte) görüş alanımıza girdi. Taçküre delikleri uzaya güneş rüzgarları salıyor ve bunlar da uydulara ziyan verirken, Dünya’ya ulaşabilenleri çarpıcı ışık şovlarına yol açıyor. Bilim insanları bu deliğin altyapımıza ziyan vereceğini düşünmüyor fakat gezegenimizin kimi kısımlarında kuzey ışıklarının belirmesine neden olabileceğini söylüyorlar. Pekala bunun nedeni ne?
‘Delik’ Güneş’in ekvatoruna yakın noktada
Taçküre deliklerine hayli sık rastlıyoruz fakat genelde Güneş’in kutuplarına yanlışsız beliriyor ve rüzgarlarını buradan uzaya salıyorlar.
Reading Üniversitesi’nde Uzay Fiziği Profesörü olan Mathew Owens, Güneş her 11 yılda bir hareketliliğinin zirve noktasına yaklaştıkça, bu deliklerin yıldızımızın ekvatoruna yakın noktalarda da ortaya çıktığını söylüyor:
“Bu deliğin ekvatorda olması, merkez meridyeni geçmesinden bir kaç gün sonra Dünya’da epey süratli bir rüzgar görecek olduğumuz manasına geliyor.” Güneş rüzgarları saniyede 800 kilometreden fazla esebiliyor ki bu da saatte 2,9 milyon kilometre sürat demek. Londra Üniversitesi Akademisi’nde Uzay ve İklim Fiziği’nde Doçent olan Daniel Verscharen “Bu taçküre deliğinin formu çok özel değil. Fakat pozisyonu onu değişik hale getiriyor” diyor ve ekliyor: “Bu taçküre deliğinden süratli rüzgarların bu hafta Cuma akşamı ve Cumartesi sabahı üzere Dünya’ya ulaşmasını bekliyorum.”
Rüzgarların Güneş’ten kaçmasını kolaylaştırıyor
Güneş, plazmadan oluşan büyük bir top. Bu plazma Güneş’in içerisinden yüzeye gerçek köpürüyor ve bunu yaptığında gelgitler oluşturan, çöken ve birleşen manyetik alanlar oluşturuyor. NASA’ya nazaran bu manyetik alanlar uzaya fırlatıldığında bir taçküre deliği oluşuyor. Bu da güneş rüzgarlarının -yani Güneş’teki plazmadan parçacıkların- yüksek süratlerde uzaya kaçmasını sağlıyor. Bu noktalar genelde onları çevreyelen sıcak, köpüren plazmadan daha soğuk oluyor ve bu da neden Güneş’in üzerinde karanlık lekeler olarak belirdiklerini açıklıyor. Şayet bu manyetik çizgiler Dünya’ya dönükse, bu rüzgar atmosferimize kadar ulaşır. Verscharen bununla ilgili şunları söylüyor: “Eğer Güney tarafında ise uzay-hava olayı yaşamamız daha mümkün, fakat bunu şimdilik bilmiyoruz.”
Kuzey ışıkları parlaklaşabilir
Bu rüzgarlar atmosferimizle etkileşime girdiğinde, kuzey ışıklarını daha parlak hale getirebilirler. Fakat natürel ki onları İstanbul’da görmeyi pek beklemeyin. Geçtiğimiz hafta gece göğü kuzey ışıkları ile aydınlanmış ve bunlar ABD’de, Arizona’nın güneyinde bile görülmüştü lakin bunun tek sebebi taçküre deliği değildi. Birden fazla taçküre kütle atımının, Güneş’in Dünya’ya bakan kısmında meydana gelmesi devasa bir geomanyetik fırtına yaratmış ve bu da kuzey ışıklarının tesirini artırmıştı.
Uzmanlar bu kere bunun yaşanmasının pek mümkün olmadığını belirtiyor. Bu, kuzey ışıkları hayranları için makus haber olsa da, bu fırtınalar Dünya’nın etrafındaki uydulara ve kimi altyapı özelliklerine büyük ziyan verebildiğinden ötürü onlar için de uygun haber diyebiliriz.
Verscharen yeniden de “uzay’da hava kestirimleri yapma konusunda hayli gerideyiz” ihtarını yapıyor ve ekliyor: “Uzay havasını anlamak için bu yüzden bu kadar çok çalışıyoruz. Teorik fizik, plazma simülasyonları, muhteşem bilgisayarlar ve Solar Orbiter üzere uzay araçları bize bu mevzuda çok yardımcı oluyor.”